แม่น้ำแควที่ทอดยาวผ่านจังหวัดกาญจนบุรี มีเรื่องเล่าเรื่องหนึ่งที่ถูกถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น เป็นเรื่องของปลาขนาดใหญ่ที่เคยครองลำน้ำแห่งนี้มานาน—ปลายี่สกไทย ปลาน้ำจืดที่ไม่เพียงแต่โดดเด่นด้วยรูปร่างอันสง่างาม แต่ยังเต็มไปด้วยเรื่องราวที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิตของผู้คนริมฝั่งน้ำ
ว่ากันว่าในอดีต ยามที่แม่น้ำแควยังใสสะอาดและอุดมสมบูรณ์ นักหาปลามักพบเห็น ปลายี่สกไทย แหวกว่ายไปมาด้วยความสง่างาม ลำตัวสีเงินเหลือบทองสะท้อนแสงแดด ราวกับเป็นอัญมณีแห่งสายน้ำ ตำนานพื้นบ้านเล่าว่า ปลาชนิดนี้ไม่ใช่ปลาธรรมดา แต่เป็นปลาศักดิ์สิทธิ์ที่ช่วยรักษาสมดุลของแม่น้ำ ใครพบเห็นถือว่าเป็นโชคดี และหากสามารถจับได้ก็เปรียบเสมือนได้รับของขวัญจากธรรมชาติ
แต่ใช่ว่าจะจับปลายี่สกได้ง่าย ๆ เพราะ ปลายี่สกไทย มีชื่อเสียงเรื่องความแข็งแกร่ง สามารถว่ายทวนกระแสน้ำได้อย่างทรงพลัง นักหาปลาต้องอาศัยความชำนาญและความอดทนในการล่องเรือตามหา บางครั้งชาวบ้านก็เลือกที่จะปล่อยพวกมันคืนสู่แม่น้ำ ด้วยความเชื่อว่า ปลายี่สกไทย เป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์และความโชคดีของแหล่งน้ำ
จากปลาศักดิ์สิทธิ์แห่งลำน้ำ สู่สัญลักษณ์ประจำจังหวัดกาญจนบุรี
เมื่อวันเวลาผ่านไป เมืองกาญจนบุรีเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย แม่น้ำแคว ที่เคยเต็มไปด้วย ปลายี่สกไทย กลับลดน้อยลง การสร้างเขื่อนทำให้เส้นทางอพยพของพวกมันถูกตัดขาด การประมงที่มากเกินไปทำให้จำนวนปลาลดลงจนแทบจะสูญหาย แม้แต่ผู้เฒ่าผู้แก่ที่เคยเล่าเรื่องราวเหล่านี้ ยังถอนหายใจเมื่อนึกถึงวันที่เคยได้เห็น ปลายี่สกไทย ตัวใหญ่กระโดดขึ้นเหนือน้ำ
แต่เรื่องเล่าของ ปลายี่สกไทย ยังไม่จบเพียงเท่านี้ ปัจจุบันนักวิชาการและชุมชนในกาญจนบุรีเริ่มฟื้นฟูสายพันธุ์ของพวกมันอีกครั้ง มีการเพาะพันธุ์ ปลายี่สกไทย เพื่อปล่อยกลับสู่ธรรมชาติ หวังว่าสักวันหนึ่ง แม่น้ำแคว จะกลับมาคึกคักอีกครั้ง และ ปลายี่สกไทย จะได้ว่ายแหวกไปมาอย่างสง่างามเหมือนในอดีต
เรื่องราวของ ปลายี่สกไทย จึงไม่ใช่แค่เรื่องของปลา แต่เป็นเรื่องของความผูกพันระหว่างคนกับสายน้ำ เป็นบทเรียนของการรักษาสิ่งแวดล้อม และเป็นตำนานที่ยังรอวันกลับมาให้คนรุ่นใหม่ได้เห็นกับตาตัวเองอีกครั้ง…
ด้วยความพยายามในการอนุรักษ์และฟื้นฟูสายพันธุ์ เราหวังว่าในวันข้างหน้า ปลายี่สกไทย จะได้กลับมาเป็น ราชาแห่งแม่น้ำแคว และจะเป็นสัญลักษณ์ที่สะท้อนถึงความอุดมสมบูรณ์ของจังหวัดกาญจนบุรีตราบนานเท่านาน
Source: ททท.สำนักงานกาญจนบุรี, Blogger.com, Thai PBS
Image: ททท.สำนักงานกาญจนบุรี, ThaifishingCenter.com
Story: กรองทอง
