เสื้อสงกรานต์ลายดอก เอาแบบมาจากเสื้อฮาวาย

จำได้ว่าเคยมีดราม่าประมาณแบรนด์ห้องเสื้อชั้นนำเอาลายเสื้อสงกรานต์ไทยไปเป็นแฟชั่นบนรันเวย์ ก็จะมีคนเฉลยว่านั่นมั่นลายเสื้อฮาวายเกิดก่อนเป็นร้อยปี

“สุจิตต์ วงษ์เทศ” กล่าวว่า เสื้อลายดอกไม่ใช่ประเพณีพื้นเมืองอุษาคเนย์ และแน่นอนไม่ใช่ไทย แต่รับจากที่อื่น เช่น อินเดีย จีน เพราะเสื้อลายดอกที่แพร่หลายทุกวันนี้ มีต้นแบบจากประเพณีตะวันตก คือเสื้อฮาวายจากเกาะฮาวาย รัฐหนึ่งของสหรัฐอเมริกา

“สงกรานต์สมัยก่อน พวกไพร่แต่งตัวตามมีตามเกิด หรือที่คิดว่างามของยุคนั้นๆ มีร่องรอยอยู่ในนิราศเดือน ของเสมียนมี กวีสมัย ร.3 สะท้อนรสนิยมเล่นสงกรานต์ของคนในยุคต้นกรุงเทพฯ ว่าแต่งตัวตามสะดวกสบาย และตามลักษณะชนชั้น ชุดไทยหรือเสื้อคอกลมลายดอกที่ทางการกำหนดให้ต้องแต่งในสงกรานต์ แบบแผนนี้ไม่เคยพบอยู่ในสังคมชาวไทยสยามยุคก่อนๆ เช่น ยุคอยุธยา แต่เพิ่งมีขึ้นสมัยหลังเพื่อแสวงหาอัตลักษณ์ไว้เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวร่วมกัน” สุจิตต์กล่าว

อย่างไรก็ดี มีความเชื่อโบราณเกี่ยวกับเสื้อลายดอกแรกแย้ม สื่อถึงการเริ่มต้นสิ่งดีๆ ในวันปีใหม่ไทย สีสันสดใสให้ความรู้สึกสดชื่นเบิกบาน

จุดสังเกตความแตกต่างระหว่างเสื้อสงกรานต์ลายดอกของไทย กับเสื้อฮาวายลายดอก คือคอปก โดยเสื้อลายดอกแบบไทยไทยจะมีปกชั้นเดียว ขณะที่ดีไซน์ของฮาวายใช้เสื้อคอปกสองชั้น

มีผู้สันนิษฐานว่าเสื้อลายดอกสงกรานต์ไทย มีต้นแบบคือเสื้อฮาวายที่ Elvis Presley ใส่แสดงในหนัง Blue Hawaii ซึ่งมาพร้อมกระแสหนัง Blue Hawaii และแผ่นเสียง Blue Hawaii ของ Elvis Presley

ขณะที่อีกกระแสบอกว่า เสื้อฮาวายได้เข้ามาปะปนกับเสื้อคอกลมลายดอกของไทยที่มีอยู่ก่อนหน้านั้นแล้ว

อย่างไรก็ดี เสื้อฮาวายแบบดั้งเดิมนั้น มาจากรัฐฮาวาย ประเทศสหรัฐอเมริกา โดยมีลักษณะเป็นเสื้อเชิ้ตแขนสั้น มีปก 2 ชั้น มาพร้อมลวดลายสุดจัดปลัดขิก ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกต้นทศวรรษที่ 1930 จากการคิดค้นของชาวญี่ปุ่นที่อพยพไปอาศัยอยู่ที่เกาะฮาวาย

เดิมใช้ลายแบบผ้ากิโมโนสีพื้น พิมพ์ลวดลายขนาดเล็ก เนื้อผ้าบาง ระบายความร้อน ซับเหงื่อดี แห้งเร็ว ทำให้ได้รับความนิยมทั่วฮาวาย เนื่องจากภูมิอากาศร้อนจัดทำให้ไม่เหมาะที่จะใส่เสื้อผ้าแบบอื่น

เส้นทางเสื้อฮาวายในวัฒนธรรมร่วมสมัย เช่น หนังเรื่อง Romeo and Juliet ที่เดอะแก๊งสวมใส่เสื้อฮาวายสัญลักษณ์ชาวแก๊งม่วนซื่นกันไป

ถ้าพูดถึงเสื้อสงกรานต์ไทยลายดอก ก็แน่นอนว่า เสื้อต้องพิมพ์ลายดอกพร้อยสีสันสดใส ทำให้นึกไปถึงเสื้อลายดอกสีฉูดฉาดแบบพัทยา สมุย มากกว่าลายต้นหมากต้นปาล์ม หรือหมากพร้าว และลายชายหาดเกาะแก่งที่มีให้เห็นในแบบเสื้อฮาวาย

ดังนั้น การที่จะหาว่าเรียกเสื้อแฟชั่นลอกเสื้อสงกรานต์ไทยไป หรือเสื้อสงกรานต์ไทยลอกเสื้อฮาวายก็แล้วแต่สติปัญญาของแต่ละคน

แต่ขออย่างเดียว อย่างเคลมว่า เสื้อสงกรานต์ลายดอกของไทย เป็นต้นแบบของเสื้อฮาวายลายดอก แบบนี้จะเรียกว่าขำกลิ้ง