The Tongue Has no Bone

นิทรรศการจัดวางเพื่อตีความธรรมชาติอันหลากหลายของ ‘ภาษา’ โดย Tan Zi Hao ศิลปินชาวมาเลเซีย

การประกอบขึ้นมาเป็น ‘รัฐชาติ’ แห่งหนึ่งนั้น แน่นอนว่าสิ่งประกอบสำคัญที่พบเห็นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ คือ ‘ความหลากหลาย (Diversity)’ ไม่ว่าจะหลากหลายด้วยชาติพันธุ์ วัฒนธรรม จนถึง ‘ภาษา’ ที่แม้จะมีข้อกำหนดกฏเกณฑ์สื่อกลางที่ได้รับความตกลงร่วมกัน แต่ในท้องถิ่นที่แตกต่างออกไปนั้น ก็ย่อมมีลักษณาการที่แปลกต่าง หลากหลายออกไป

หลายครั้ง ความหลากหลายทำให้อัตลักษณ์ของความเป็นชาติได้ก่อรูปก่อร่างขึ้นมาเป็นแกนกลาง แต่ก็มีไม่น้อย ที่ความหลากหลาย ถูกตั้งคำถามในเชิงวิพากษ์ ภายใต้เลนส์ของ ‘ความสงบ’ ที่หลายครั้ง มีหน่วยงานส่วนกลางเป็นผู้กำหนดมาตรวัดกะเกณฑ์ดังกล่าว …. 

และนิทรรศการศิลปะจัดวาง ‘The Tongue Has no Bone’ อันเป็นนิทรรศการเดี่ยวครั้งที่สองของ Tan Zi Hao ที่จัดขึ้น ณ แกลลอรี A+ Works of Art ก็ชวนผู้ชมมาร่วมสำรวจนิยามของความหลากหลายทางด้านภาษา ที่ส่งผลต่อองคาพยพทางสังคมในภาคส่วนต่างๆ ของประเทศมาเลเซีย 

นิทรรศการ ‘The Tongue Has no Bone’ นี้ ได้บันดาลใจมาจากสำนวนภาษามลายูที่ว่า ‘Lidah Tak Bertulang’ หรือ ‘ลิ้นไม่มีกระดูก’ บ่งบอกถึงธรรมชาติของการพูดที่ส่งผ่านอวัยวะที่ไม่สามารถควบคุมได้ เป็นการย้ำเตือนใจให้คิดก่อนจะเอ่ยคำใดออกไปในทุกๆ ครั้ง แต่ในทางกลับกัน สังคมกลับให้ความเชื่อมั่นกับคำพูดที่ผ่านลิ้นที่ไม่สามารถควบคุมได้นี้ ที่สามารถเป็นได้ทั้งคุณและโทษ ก้าวข้ามผ่านกำแพงภาษาและวัฒนธรรมอันหลากหลายของคนเชื้อสายมลายู 

เช่นเดียวกับทุกครั้งในสังคมมาเลเซีย ที่หัวข้อพิพาทเกี่ยวกับภาษาที่ปลุกคนในสังคมให้ตื่นจากการหลับใหล เกี่ยวกับความเชี่ยวชาญในภาษามลายู ความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของโรงเรียนสอนภาษาท้องถิ่น และการมองเห็นได้ของป้ายหลายภาษาสาธารณะ ล้วนก่อให้เกิดการถกเถียงกันอย่างดุเดือด ในฐานะเครื่องมือที่รู้จักกันดีในการเชื่อมช่องว่าง ภาษาได้ปลูกฝังความขัดแย้งโดยไม่ได้ตั้งใจ ความเสียดทานนี้มักจะเกิดจากความล้มเหลวขั้นพื้นฐานในการบังคับใช้ภาษาที่เป็นเอกภาพทั่วมาเลเซีย

ความหลากหลายที่ว่า ถูกตั้งข้อกังขาว่าเป็นอุปสรรคต่อความสงบสุข สามารถนำส่งได้ทั้งชื่อเสียง อำนาจ การพูดอาฆาตมาดร้ายอย่างฉับพลัน ไปจนถึงการผสมผสานภาษาที่เชี่ยวชาญ อาจก่อให้เกิดการตีความที่นำไปสู่ความวุ่นวายในตอนท้าย

และแม้ตัวของผู้พูดจะมีเจตนาอันสัตย์ซื่อ แต่ภาษาก็ไม่อาจรับประกันว่าจะสามารถนำเสนอสารได้อย่างซื่อสัตย์ ถูกต้องตรงไปตรงมา มันจึงเป็นธรรมชาติของภาษาที่มีความไม่ชัดเจน และต้องต่อสู้เพื่อกำหนดแห่งที่อันชัดเจนของมัน และต้อง ‘ถูกแปลความ’ อยู่เสมอ Tan Zi Hao ศิลปินผู้จัดทำนิทรรศการ ต้องการสื่อสารถึงการตระหนักในการเข้าใจตนเอง และเข้าใจว่า ภาษาและการเข้าใจในตัวตนนั้น ไม่ได้ถูกต้องเสมอไป จึงจำเป็นจะต้องมีใจที่เปิดกว้าง รับฟังตัวตนของผู้อื่นและตนเองอย่างตรงไปตรงมา อ่อนโยน และสัมผัสให้ถึงเนื้อในที่แท้จริง 

แม้ว่ามนุษย์ในสังคม จะใช้ภาษาเพื่อสื่อสารและสื่อความกันมาอย่างยาวนานนับร้อยนับพันปี แต่ในทางหนึ่ง มันก็ยังห่างไกลจากคำว่าเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพสูงสุดในการทำความเข้าใจซึ่งกันและกัน หลากภาษา ต่างวัฒนธรรม บ่งบอกถึงที่มาที่ไป ทัศนคติ และแนวคิดของผู้พูดในชั่วขณะเวลาหนึ่งๆ โดยเฉพาะกับมาเลเซีย ที่มีความหลากหลายทางภาษา ชาติพันธุ์ และวัฒนธรรมอันไม่อาจมองข้าม ที่ซึ่งภาษาที่แตกต่าง อาจจะกลายมาเป็นสิ่งที่อันตราย และมันก็สามารถเป็นสิ่งที่สรรสร้างความสงบสุขและความเข้าใจ ถ้าพึงพินิจธรรมชาติของ ‘ลิ้น’ และ ‘ภาษา’ ด้วยใจที่อ่อนโยน และเข้าอกเข้าใจซึ่งกันและกัน 

//ประวัติศิลปิน//

Tan Zi Hao (เกิดปี 2532, มาเลเซีย) เป็นศิลปิน นักเขียน นักวิจัย และนักการศึกษา ผลงานของเขาครอบคลุมหัวข้อต่าง ๆ มากมาย ตั้งแต่การปฏิบัติทางภาษาข้ามภาษา สิ่งมีชีวิตในจินตนาการ ไปจนถึงการรื้อทิ้งอัตลักษณ์และตัวตนของมนุษย์ที่มีปัญญา  (posthuman entanglements) โดยมุ่งเน้นที่ปัญหาความไม่มั่นคงในเชิงภววิทยา ผลงานของเขานำเสนอการสำรวจเชิงลึกเกี่ยวกับความหมายของการเป็นเอกพจน์-พหูพจน์ในยุคของการพึ่งพาซึ่งกันและกันทั้งในระดับโลกและเชิงนิเวศ ในฐานะศิลปินที่เคลื่อนไหวในสาขาวิชาต่าง ๆ เขายังถือปริญญาเอกด้านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา จากมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ ผลงานทางวิชาการของเขาได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร ARTMargins, Inter-Asia Cultural Studies, Indonesia and the Malay World, Journal of Southeast Asian Studies และ Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde เป็นต้น

นิทรรศการที่ผ่านมา ได้แก่ Prosthetic Memories, A+ Works of Art, มาเลเซีย, 2023; Dream of the Day, Ilham Gallery, มาเลเซีย, 2023; Synthetic Condition, UP Vargas Museum, ฟิลิปปินส์, 2022; Kathmandu Triennale 2077, เนปาล, 2022; Phantasmapolis: 2021 Asian Art Biennial, National Taiwan Museum of Fine Arts, ไต้หวัน, 2021 ในปี 2023 ผลงานของ Tan ได้รับการคัดเลือกสำหรับ Singapore Art Museum S.E.A. Focus Art Fund