The Old Woman and the Sea: แบบอย่างคนยุคสังคมสูงวัย

เรื่อง: จักรกฤษณ์ สิริริน

ภาพยนตร์มีส่วนช่วยกระตุ้นความทรงจำ และบางครั้งอาจให้หลายคนรู้จักเรื่องราวต่างๆ เป็นครั้งแรก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หนังฮอลลีวูดที่เข้าถึงผู้คนในวงกว้าง

NYAD ก็ไม่พ้นเงื่อนไขนี้

แม้ว่าหลายท่าน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ที่สนใจในกีฬาว่ายน้ำ จะรู้จัก Diana Nyad คนต้นเรื่อง ภาพยนตร์เรื่อง NYAD กันเป็นอย่างดี แต่เชื่อว่า คนจำนวนมากเพิ่งเคยได้ยินชื่อเสียงเรียงนามของเธอเป็นครั้งแรกจากหนังเรื่องนี้ แม้ว่าจะมีบางคนอาจเคยผ่านหูผ่านตาเรื่องราวของเธอมาบ้างจากสื่อต่างๆ ในช่วงเวลาที่ผ่านมาก็ตาม

NYAD เข้าชิงโลกลูกทองคำปีนี้ 2 รางวัลด้วยกันคือ นักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยมประเภทภาพยนตร์ชีวิต คือ Annette Bening นางเอกวัยเก๋า และอีกรางวัลคือนักแสดงสมทบหญิงยอดเยี่ยม (ลูกโลกไม่แบ่งประเภทนักแสดงสมทบชาย-หญิงเป็นประเภทภาพยนตร์ชีวิตหรือภาพยนตร์ตลก) คือ Jodie Foster ซุป’ตาร์ดาวค้างฟ้า

ถ้าถามว่า เหมาะสมไหมในทัศนะผู้เขียน ถ้าดูจากความทุ่มเทพยายามปรับเปลี่ยนตัวเองของ Annette Bening ให้คนดูเชื่อว่าเธอเป็น Diana Nyad ก็ถือว่าเหมาะสม เช่นเดียวกับ Jodie Foster ในบทของ Bonnie Stoll เพื่อนรัก NYAD แต่ถ้าพิจารณาในภาพรวม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บทภาพยนตร์และบทสนทนา ผู้เขียนยังเห็นว่า อาจเป็นจุดอ่อนที่สุดของหนังเรื่องนี้

ดีที่ว่า Content หรือเรื่องราวของ Diana Nyad มันแข็งแรงเกินกว่าที่จะทำให้คณะกรรมการลูกโลกทองคำมองข้ามไปได้

อย่างไรก็ดี แม้บทความนี้ จะพยายามมองข้ามจุดอ่อนของหนัง แต่ก็อาจใช้เป็นประเด็นอ้างอิงในการพูดถึงชีวิตจริงของ Diana Nyad นอกจากที่เราเห็นจากข่าว เพราะเราคงไม่มีโอกาสตามติดชีวิตเธอไปได้ทุกที่ เหมือนที่ภาพยนตร์ได้จำลองฉากเหตุการณ์ต่างๆ เอาไว้

ประโยคหนึ่ง ซึ่งแฟนกีฬาว่ายน้ำมักได้ยินจากปาก Diana Nyad อยู่เสมอก็คือวลีเกี่ยวกับ “ความพ่ายแพ้” และการ “ไม่ยอมแพ้พ่าย” ไม่ว่าจะเป็นประโยคพื้นๆ อย่าง Never, Ever give up. หรือยากขึ้นมาหน่อย You’re Never Too Old to Chase Your Dreams. หรือ If You Don’t Give Up, You Won’t Lose.

ประโยคหลังนี้ ถ้าเป็นคอวรรณกรรมก็อาจคุ้นๆ ว่า คล้ายกับที่ “ปาป้าเฮมิ่งเวย์” ได้เขียนเอาไว้ในวรรณกรรม The Old Man and the Sea หรือ “เฒ่าผจญทะเล” นวนิยายสุดยิ่งใหญ่ในศตวรรษที่ 20

“ปาป้าเฮมิ่งเวย์” หรือ Ernest Hemingway เขียนเอาไว้ว่า But man is not made for defeat. A man can be destroyed but not defeated. “มนุษย์ถูกทำลายได้ แต่พ่ายแพ้ไม่ได้”

“เฒ่าผจญทะเล” เรื่องราวของ ชาวประมงชราคนหนึ่งซึ่งมีชื่อว่า “ซานติเอโก” ที่ขอพิสูจน์ตนเองด้วยการออกหาปลาตามลำพังในทะเลลึก ในที่สุดเขาก็ได้พบกับปลามาร์ลินยักษ์ที่ลากทั้งคันเบ็ด และลากเรือของ “ซานติเอโก” ออกนอกเส้นทาง

“เฒ่าทะเล” สู้กับปลายักษ์ถึง 3 วัน 3 คืน จนกระทั่งใกล้จะหมดแรง จึงรวบรวมพละกำลังเฮือกสุดท้ายใช้ฉมวกแทงปลาจนสิ้นลม แล้วนำปลายักษ์มาผูกไว้ที่ข้างเรือเพื่อล่องกลับบ้าน นับเป็นชัยชนะที่เขาภาคภูมิใจมาก

ทว่า กลิ่นคาวเลือดของปลาได้ทำให้ฝูงฉลามเข้ามารายล้อม ทำให้ “ซานติเอโก” ต้องเค้นเรี่ยวแรงมาต่อสู้กับพวกฉลาม เขาก็ไม่สามารถเอาชนะได้ เนื่องจากพวกมันมีมากเกินไป “ซานติเอโก” จึงต้องกลับบ้านพร้อมกับซากปลามาร์ลินที่เหลือแต่กระดูก

“เฒ่าทะเล” ได้แต่ครุ่นคิดว่า แท้ที่จริงแล้ว เขาได้รับชัยชนะ หรือพ่ายแพ้ กันแน่?

เช่นเดียวกับ Diana Nyad นักว่ายน้ำหญิงชาวอเมริกันวัย 64 ปี ที่สร้างประวัติศาสตร์เป็น “มนุษย์คนแรกที่สามารถว่ายน้ำข้ามช่องแคบฟลอริด้าโดยไม่ใช้กรงกั้นปลาฉลาม”

ท่ามกลางอุปสรรค และภยันตรายมากมาย เธอได้ใช้เวลาทั้งหมด 53 ชั่วโมง ว่ายจาก “ฮาวานา” คิวบา มาถึงปลายแหลมทางใต้ของอเมริกา คือรัฐฟลอริด้า เป็นระยะทาง 177 กิโลเมตร

ชัยชนะครั้งนี้ เกิดจากความพ่ายแพ้ก่อนหน้านั้น 4 หน ที่ Diana Nyad พยายามว่ายข้ามช่องแคบดังกล่าว โดยความพยายามครั้งแรกนั้นมีขึ้นเมื่อปี ค.ศ 1978 หรือ 35 ปีที่แล้ว ขณะที่เธออายุได้ 28 ปี และอีก 3 ครั้งในวัย 61, 62 และ 63

แต่ทุกครั้งต้องล้มเลิกไปกลางครัน ก่อนที่เธอจะทำได้สำเร็จในวัย 64

หลังจากที่เท้าของ Diana Nyad แตะหาดทรายคีย์เวสต์ของฟลอริด้า เธอกล่าวทันทีว่า

1. อย่ายอมแพ้ต่ออุปสรรค

2. เราสามารถวิ่งตามความฝันได้ ไม่ว่าเราจะอายุเท่าไหร่ หรือเพศใดก็ตาม ไม่มีคำว่าแก่เกินไป

3. ทีมสำคัญเสมอ ทุกๆ ความสำเร็จย่อมมีบุคคลที่คอยช่วยเหลืออยู่เบื้องหลัง

แน่นอนว่า อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว แฟน TicyCity คงเห็นความเชื่อมโยงระหว่าง “เฒ่าทะเลซานติเอโก” จากนวนิยาย The Old Man and the Sea ของ Ernest Hemingway กับเรื่องราวในชีวิตจริงของ Diana Nyad

ที่เธอได้ใช้เวลา 53 ชั่วโมง ว่ายน้ำจาก “ฮาวานา” คิวบา มาถึงปลายแหลมทางใต้ของอเมริกา คือรัฐฟลอริด้า ระยะทาง 177 กิโลเมตรที่อยู่ในทะเล

โดยที่เราสามารถเรียกเธอได้ว่าเป็น The Old Woman and the Sea

ทว่า เธอมิได้ต่อสู้กับปลามาร์ลินยักษ์ หรือฝูงฉลามหิว แต่เธอสู้กับจิตใจของตนเอง แม้ว่าเธอจะต้องเผชิญหน้ากับปลาฉลามเหมือนกัน แถมแมงกระพรุนร้ายมากมายในท้องทะเล

แต่ศัตรูตัวฉกาจของ Diana Nyad นอกจากจิตใจของเธอเอง ที่ผ่านความพ่ายแพ้ซ้ำแล้วซ้ำเล่า ไม่ว่าจะเป็นพ่อผู้เป็นทั้งแรงบันดาลใจ และครูฝึกสอนว่ายน้ำคนแรก ทิ้งแม่และเธอไปตั้งแต่ยังเล็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถูกโค้ชว่ายน้ำข่มขืนตอนที่เธออายุ 14

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สายตา และน้ำเสียงเยาะเย้ยถากถางมากมายจากการที่เธอไปไม่ถึงฝั่งฝันครั้งแล้วครั้งเล่า

สมรภูมิในทะเลของ Diana Nyad จึงไม่ต่างจาก “เฒ่าทะเลซานติเอโก” ไม่ว่าจะเป็นฉากต่อสู้กับศัตรูตัวร้ายต่างๆ นานา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เงื่อนไขสำคัญในชีวิตมนุษย์ คือ “ความชรา”

แต่ทั้ง “เฒ่าทะเลซานติเอโก” และ Diana Nyad ใช้ “ความชรา” เป็นแรงบันดาลใจ เปลี่ยนวิกฤติเป็นโอกาส ทั้งสองคนใช้ “ความชรา” เป็นตัวจุดประกายความฝัน ให้ต่อสู้กับสถานการณ์ โดยไม่ย่อท้อ

ชีวิตจริงของ Diana Nyad เป็นเรื่องที่น่าศึกษา ไม่แพ้ “เฒ่าทะเลซานติเอโก” ในวรรณกรรมของ “ปาป้าเฮมิ่งเวย์” โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เรื่องราวของทั้งคู่ เป็นแรงบันดาลใจในยุคสังคมสูงวัย

ฉุดรั้งความท้อแท้ของคนชรา จุดไฟในชีวิตให้ลุกโชน เพื่อเดินหน้าทำตามความฝัน ลบล้างคำปรามาส สนุกกับชีวิตที่เหลือ และท้าทายขีดความสามารถของเรา

เช่นเดียวกับเมื่อครั้งที่ Carlos Santana คว้ารางวัลแกรมมี่ในปี ค.ศ. 2000 ซึ่งในตอนนั้น Santana อายุ 53 ปีแล้ว เมื่อเทียบกับศิลปินรุ่นน้อง รุ่นลูก รุ่นหลาน ที่ดาหน้ากันคว้าแกรมมี่ แซงหน้า Santana กันไปแล้วหลายสิบปี และหลายสิบคน

แต่ Carlos Santana ก็ไม่ย่อท้อ และพร่ำบ่น เขายังคงเดินหน้าสรรค์สร้างผลงานอัลบั้มแล้วอัลบั้มเล่า โดยไม่สนใจคำครหา ว่าทำไมจึงยังไม่ได้แกรมมี่เสียที ปีแล้วปีเล่า เวลาผ่านไปเรื่อยๆ จนเขาอายุผ่านวัย 50 มา 3 ปี ก็ถึงทีของ Santana ที่ปล่อยสุดยอดอัลบั้ม Supernatural ที่กวาดรางวัลแกรมมี่ไปถึง 8 ตัว

ตัวอย่างของ Carlos Santana “เฒ่าทะเลซานติเอโก” และ Diana Nyad เป็นแบบอย่างอันดี ของผู้ที่ใช้ “ความชรา” เป็นแรงบันดาลใจ เปลี่ยนวิกฤติเป็นโอกาส ทั้งสองคนใช้ “ความชรา” เป็นตัวจุดประกายความฝัน ให้ต่อสู้กับสถานการณ์ โดยไม่ย่อท้อ

ฉุดรั้งความท้อแท้ของคนชรา จุดไฟในชีวิตให้ลุกโชน เพื่อเดินหน้าทำตามความฝัน ลบล้างคำปรามาส สนุกกับชีวิตที่เหลือ และท้าทายขีดความสามารถของเรา

ไม่ว่าคุณจะอยู่ในวัยใดก็ตาม