A Life in Shadows 20 ปี…การเดินทางของ ‘หนังตะลุง’

เมื่อฝรั่งชาวออสซี่ หลงใหลใน ‘หนังตะลุง’ ของไทย และหลายประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ต่างมีวัฒนธรรมเล่นหนังตะลุง โดยใช้ศิลปะหลายแขนง ตั้งแต่การออกแบบลวดลาย การแกะหนัง การขับร้อง ดนตรี และการละเล่น

ช่างภาพชาวออสเตรเลีย คอนสแตนติน คอร์โซวิติส (Constantine Korsovitis) ผู้หลงรัก หนังตะลุง ประเพณีการเล่าเรื่องที่เก่าแก่ที่สุด และเป็นศิลปะที่สะท้อนวัฒนธรรมอันหลากหลายในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

คอนสแตนติน ใช้เวลาถึง 20 ปี ออกเดินทางเพื่อบันทึกภาพหนังตะลุง และวิถีชีวิตของบุคคลที่อยู่เบื้องหลังการแสดงหนังตะลุงอันเก่าแก่ ในประเทศไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย และกัมพูชา
โดยมีจุดร่วมคือการใช้มหากาพย์ฮินดูอย่างรามายณะ และมหาภารตะเป็นเรื่องราวต้นแบบ ผสมผสานการเชิดหุ่นเข้ากับดนตรี ปรัชญา ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมประเพณี ผนวกเข้ากับการเล่าเรื่อง แฟชั่น พิธีกรรม ศาสนา และการศึกษา

ช่างภาพจากแดนจิงโจ้ เล่าถึงความเป็นมากว่าจะเป็น บันทึก 20 ปี หนังตะลุง ไว้ว่า
“ในปี 1999 ผมมีโอกาสไปถ่ายรูป เทศกาลหุ่นเงานานาชาติ ที่กรุงจาการ์ตา ได้ดูการแสดงหุ่นเงาติดต่อกันถึงสามวัน อันเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ผมอยากทำสารคดีเกี่ยวกับศิลปะการแสดงหุ่นเงา และอยากทำความเข้าใจในวิถีชีวิตของศิลปินเหล่านั้น”

ปีนั้นจุดประกายให้ช่างภาพจากออสเตรเลีย เริ่มสนใจในศิลปะหนังตะลุง และเมื่อได้รับคำเชิญจากสำนักเลขาธิการวายังแห่งชาติอินโดนีเซีย (Indonesian National Wayang Secretariat) ให้เข้าร่วมบันทึก เทศกาลหุ่นกระบอกนานาชาติ ในจาการ์ตา

โดยในปี 2001 คอนสแตนตินได้จัดแสดงผลงานครั้งแรกที่อินเดีย อินเตอร์เนชันแนล เซ็นเตอร์ (India International Centre) ในเมืองเดลี จากนั้นก็จัดแสดงอีกครั้งที่เทศกาลยูนิมา (Unima Festival) เมืองเพิร์ธในปี 2010 และในปี 2016 ได้จัดแสดงภาพถ่ายที่พิพิธภัณฑ์รัฐกลันตัน (Kelantan State Museum) โกตาบารู

ถัดมาปี 2018 ด้วยการสนับสนุนจากกระทรวงวัฒนธรรมไทย คอนสแตนตินได้จัดแสดงส่วนหนึ่งของผลงานที่หอศิลป์ร่วมสมัยราชดำเนิน ในกรุงเทพฯ
เรียกได้ว่าตั้งแต่ปี 1999 เป็นต้นมา คอนสแตนตินได้ถ่ายภาพและพูดคุยกับผู้คนมากมายจากศิลปะแขนงนี้ ไม่ว่าจะเป็น คนเชิดหุ่น ช่างทำหุ่น นักดนตรีในแต่ละประเทศ รวมไปถึงผู้เชี่ยวชาญด้าน ศิลปะหนังตะลุง แรงบันดาลใจจากการได้ชมการแสดงการเชิดหุ่นหนังตะลุงในเทศกาลต่าง ๆ และค่อย ๆ พัฒนางานสารคดีภาพถ่ายที่สะท้อนให้เห็นถึงความงดงามของวัฒนธรรมดั้งเดิมที่ยังคงมีชีวิตชีวา แม้โลกจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วก็ตาม

“ผมอยากถ่ายรูปคนเชิดหุ่นที่บ้านของพวกเขา แทนที่จะถ่ายตอนแสดงหรือในสตูดิโอแบบเดิม ๆ และอยากถ่ายภาพพร้อมกับพูดคุยเพื่อทำความรู้จักพวกเขาให้ลึกซึ้งขึ้น อยากให้เห็นตัวตนจริง ๆ ของพวกเขาที่ไม่ใช่แค่ในฐานะศิลปิน แต่ในฐานะคนธรรมดาคนหนึ่ง และจากการที่ผมได้เดินทางสำรวจวิถีชีวิตของคนกลุ่มนี้ในหลากหลายประเทศ ก็พบว่า ศิลปินแขนงนี้เต็มไปด้วยความมหัศจรรย์ น่าค้นหา และมีประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจมาก ผมจึงอยากให้ผลงานของผมสามารถสะท้อนถึงคุณค่าของ ศิลปะหนังตะลุง และความสำคัญของศิลปินกลุ่มนี้ที่มีความทุ่มเทอยู่ในจิตวิญญาณอย่างเต็มเปี่ยม” ช่างภาพผู้รักหนังตะลุงเล่า

ช่างภาพคอนสแตนติน บันทึกภาพถ่ายวิถีหนังตะลุง-คนเชิดหุ่นเงา ไว้ในหนังสือ A Life in Shadows เป็นภาพถ่ายสารคดีที่มีความงดงามและละเอียดอ่อน ควรค่าแก่การสะสม
ประกอบด้วยภาพถ่าย 168 ภาพ จัดพิมพ์โดย สำนักพิมพ์ River Books ราคา 1,200 บาทจัดจำหน่ายที่ร้านหนังสือชั้นนำทั่วกรุงเทพฯ อาทิ Kinokuniya, AsiaBook, ร้าน River Books และเว็บไซต์ของ River Books สำหรับต่างประเทศซื้อได้ทาง Amazon

คอนสแตนติน จัดนิทรรศการภาพถ่ายของเขาในงาน เทศกาลหุ่นโลก ครั้งที่ 27 (Harmony World Puppet Innovation 2024) ที่องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ ปทุมธานี เมื่อวันที่ 13-17 พย. ที่ผ่านมา
และสามารถพบช่างภาพพร้อมผลงานของเขาอีกครั้ง ในงาน A Life in Shadows ที่ จักรพงษ์วิลล่า (Chakrabongse Villas) พระนคร กรุงเทพฯ ในวันที่ 14 ธันวาคม 2567 เวลา 16.00 น.

#ticycity #หนังตะลุง #ศิลปะหนังตะลุง #เทศกาลหุ่นโลก #ALifeinShadows #เทศกาลหุ่นเงานานาชาติ #คอนสแตนติน คอร์โซวิติส